Szybkie linki

Banery

Powiat Wrzesiński

Informacje

ilość odwiedzin tej strony: 3147
ostatnia aktualizacja tej strony:
2020-07-20 14:59
ostatnia aktualizacja w BIP:
2024-12-06 12:11

Treść strony

Protokół nr 13 / 2020

PROTOKÓŁ NR 13/2020

Z POSIEDZENIA KOMISJI SKARG, WNIOSKÓW I PETYCJI

z dnia 27 stycznia 2020 r.

 

Przewodniczący komisji Mikołaj Kubiaczyk otworzył posiedzenie i stwierdził obecność wszystkich członków komisji. Lista obecności stanowi załącznik nr 1 do protokołu. Ze względu na omawiane sprawy w obradach komisji uczestniczył Bartłomiej Kaczmarzewski, naczelnik Wydziału Dróg Powiatowych.

Członkowie komisji nie zgłosili uwag do proponowanego porządku posiedzenia:

1. Otwarcie posiedzenia i stwierdzenie quorum.

2. Przedstawienie porządku posiedzenia.

3. Rozpatrzenie petycji w sprawach:

  1. zachowania istniejącego drzewostanu przy drodze powiatowej nr 2162P na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo,
  2. realizacji inwestycji polegającej na budowie ciągu pieszo-rowerowego przy drodze powiatowej nr 2162P na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo zgodnie z projektem,
  3. wykonania przebudowy odcinka ul. Średzkiej w Targowej Górce.

4. Sprawozdanie z działalności komisji w 2019 r.

5. Sprawy bieżące.

6. Zakończenie.

 

Pkt 3.1 i pkt 3.2 Rozpatrzenie petycji w sprawach:

  1. zachowania istniejącego drzewostanu przy drodze powiatowej nr 2162P na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo,
  2. realizacji inwestycji polegającej na budowie ciągu pieszo-rowerowego przy drodze powiatowej nr 2162P na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo zgodnie z projektem.

Przewodniczący komisji odczytał treść petycji dotyczących budowy ścieżki pieszo-rowerowej przy drodze powiatowej nr 2162P na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo.

Petycja w sprawie budowy ścieżki pieszo-rowerowej z Gutowa Małego do Grzybowa z zachowaniem istniejącego drzewostanu wpłynęła do Starostwa Powiatowego w dniu 5 grudnia 2019 r. Podmiotem wnoszącym petycję jest Stowarzyszenie Projekt Września, które wnioskuje o:

  1. budowę ścieżki pieszo-rowerowej w miejscu przydrożnego rowu, który powinien być skanalizowany,
  2. zachowanie istniejącego drzewostanu z uwagi na jego przyrodnicze i kulturowe znaczenie oraz pozytywne oddziaływanie na środowisko i potencjalnych użytkowników projektowanej ścieżki.

Petycje w sprawie budowy ścieżki pieszo-rowerowej z Gutowa Małego do Grzybowa zgodnie z projektem, czyli z wykonaniem jednostronnej wycinki drzew rosnących wzdłuż drogi powiatowej wpłynęła do Starostwa Powiatowego w dniu 17 grudnia 2019 r. Osobami reprezentującymi podmiot wnoszący petycje są: osoba prywatna i sołtys wsi Kleparz. Petycje zostały podpisane przez mieszkańców miejscowości, przez które będzie przebiegać projektowana ścieżka pieszo-rowerowa wnioskujących o wykonanie jej budowy zgodnie z istniejącym projektem z uwagi na:

  1. stopień zaawansowania realizacji inwestycji (opracowany projekt, uzyskane zgody, zabezpieczone środki finansowe i uzyskane dofinansowanie),
  2. walory rekreacyjne planowanej ścieżki pieszo-rowerowej,
  3. poprawę bezpieczeństwa użytkowników drogi powiatowej.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach pisma w sprawie budowy ścieżki pieszo-rowerowej zgodnie z istniejącym projektem dotyczą tej samej sprawy i będą rozpatrywane łącznie jako petycja wielokrotna.

 

Przewodniczący komisji odczytał stanowisko zarządcy drogi w sprawie budowy ścieżki pieszo-rowerowej przy drodze powiatowej nr 2162P na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo:

Budowa ścieżki pieszo-rowerowej poza pasem istniejących drzew nie jest możliwa z uwagi na zbyt wąski pas drogowy. Jej wybudowanie poza linią rosnących drzew wiązałoby się z koniecznością wykupu gruntów od prywatnych właścicieli, wyburzeniem części istniejącej infrastruktury technicznej na prywatnych terenach, skanalizowaniem rowu przydrożnego, wykonaniem nasypów i odprowadzeniem wód opadowych, a to generuje dwukrotnie wyższe koszty inwestycyjne. Zmiana koncepcji i dokumentacji projektowej wiązałyby się z koniecznością odstąpienia od umowy zawartej z wykonawcą inwestycji i umowy o dofinansowanie z Funduszu Dróg Samorządowych oraz zapłaceniem kar umownych i wydłużeniem procesu inwestycyjnego o kilka lat. Na realizację przedmiotowej inwestycji uzyskano niezbędne pozwolenia i uzgodnienia, w tym zezwolenia Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska na usunięcie drzew. Decyzje te nałożyły obowiązek wykonania nasadzeń zastępczych i transplantację chronionych gatunków mchów i porostów.

Petycje i stanowisko zarządcy drogi znajdują się pod nr. sprawy SOR.0005.10.2019 i SOR.0005.11.2019.

 

W toku postępowania wyjaśniającego Komisja Skarg, Wniosków i Petycji zapoznała się z dokumentacją i materiałem filmowym, na podstawie których ustaliła stan faktyczny i prawny w sprawach będących przedmiotem rozpatrywanych petycji:

  1. budowa ścieżki pieszo-rowerowej przy drodze powiatowej nr 2162P jest realizowana w Gutowie Małym na działkach nr 26/1, 26/2 i 39 (II etap inwestycji),
  2. inwestycja przewiduje budowę ścieżki pieszo-rowerowej o szerokości 2,5 m z bezfazowej kostki brukowej,
  3. burmistrz Miasta i Gminy Września zezwolił po uzgodnieniu z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska na jednostronne usunięcie drzew z uwagi na fakt, iż kolidują one z projektowanym przebiegiem ścieżki pieszo-rowerowej, a wykonanie tej inwestycji zapewni bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego,
  4. decyzje nałożyły na zarządcę drogi wykonanie nasadzeń zastępczych na działkach usytuowanych w pasie drogi powiatowej nr 2939P Gutowo Małe – Ostrowo Szlacheckie – Sobiesiernie oraz transplantację chronionych gatunków mchów i porostów na drzewa po drugiej stronie jezdni, które nie są przeznaczone do wycinki,
  5. w listopadzie 2019 r. Zarząd Powiatu dokonał wyboru i podpisał umowę z wykonawcą na realizację przedmiotowej inwestycji drogowej,
  6. roboty są w trakcie realizacji, zostało usuniętych 45 drzew w Gutowie Małym.

Członkowie komisji zabrali głos w przedmiotowej sprawie.

Henryka Waligóra, członek komisji zaznaczyła, że trudno jest rozpatrywać sprawy, które stały się bezprzedmiotowe choćby z uwagi na fakt zaawansowania robót drogowych i przeprowadzoną już częściową wycinkę drzew. Zauważyła, że ilość osób popierających realizację inwestycji zgodnie z projektem i osób, które postulują o zachowanie istniejącego drzewostanu jest równoważna, dlatego zastanawiające jest, czy tych kwestii nie można było rozstrzygnąć już w fazie projektowej w ramach społecznych konsultacji.

Paweł Skrzypczak, członek komisji podkreślił, że rozważanie technicznych rozwiązań budowy projektowanej ścieżki pieszo-rowerowej nie jest związane z postulatami mieszkańców podpisujących petycje zarówno tą popierającą budowę zgodnie z projektem, jak i pismo w sprawie zachowania drzewostanu. Zaznaczył, że komisja opiniuje zasadność lub niezasadność złożonych petycji rekomendując jednocześnie sposób załatwienia spraw będących ich przedmiotem. Zauważył, że kwestie, o które wnioskują mieszkańcy podpisujący petycję zgłoszoną przez Stowarzyszenie stały się bezprzedmiotowe, gdyż inwestycja jest w trakcie realizacji i drzewa zostały już częściowo usunięte. Dodał, że rolą komisji prowadzącej postępowanie wyjaśniające jest zbadanie stanu faktycznego i prawnego w momencie złożenia petycji. Zauważył, że pisma wpłynęły w grudniu 2019 r., a już wtedy obowiązywała umowa z wykonawcą zobowiązująca go do wykonania robót zgodnie z harmonogramem w określonym terminie. Podkreślił, że zastanawiające jest w tej sytuacji, czy komisja powinna ten temat w ogóle rozpatrywać. Dodał, że z udostępnionej dokumentacji wynika, że zarządca drogi uzyskał wszystkie niezbędne pozwolenia i mógł rozpocząć proces inwestycyjny.

Maciej Handkiewicz, członek komisji zaznaczył, że podmiot wnioskujący o zachowanie istniejącego drzewostanu przy budowie ścieżki pieszo-rowerowej wskazuje na wartość historyczną, znaczenie krajobrazowe i estetyczne alei drzew, które to aspekty nie podlegają negowaniu. Podkreślił, że petycja ta została jednak złożona zbyt późno, gdyż z uwagi na toczący się proces inwestycyjny i zaangażowane środki finansowe, wstrzymywanie realizacji inwestycji byłoby nieuzasadnione. Zauważył, że trudno się również nie zgodzić z argumentacją mieszkańców, którzy złożyli „kontrpetycje”, twierdzących, że wybudowanie ścieżki poprawi bezpieczeństwo na tej ruchliwej drodze. Dodał, że już w fazie projektowej realizacji kolejnych inwestycji o znaczeniu lokalnym należy rozpowszechniać w możliwie jak najszerszy sposób informacje o planowanych przedsięwzięciach i przyjętych rozwiązaniach technicznych, by mieszkańcy mieli możliwość zgłoszenia swoich uwag. Nadmienił, że przyjęcie takiej praktyki spowoduje, że w fazie inwestycyjnej nikt nie będzie zgłaszał postulatów o zmianę założeń technicznych. Dla przykładu przywołał praktykę stosowaną w Niemczech, gdzie buduje się ścieżki pieszo-rowerowe z zachowaniem alei drzew. Przekazał radnym i naczelnikowi Wydziału Dróg Powiatowych materiały poglądowe. Zaznaczył, że rozpatrując przedmiotowe petycje należy pamiętać o ochronie i pielęgnacji zadrzewienia, które nie zostało przeznaczone do wycinki.

Mikołaj Kubiaczyk, przewodniczący komisji zauważył, że drzewa przy drodze powiatowej na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo są usytuowane blisko krawędzi jezdni, a jest to droga o natężonym ruchu pojazdów. Dodał, że wybudowanie ścieżki pieszo-rowerowej poprawi bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego. Zauważył, że mimo obowiązku wykonania nasadzeń zastępczych w miejscu wskazanym w decyzji burmistrza Wrześni, dodatkowo powinny być posadzone drzewa w pasie drogowym poza projektowaną ścieżką. Dodał, że przy rozpatrywaniu przedmiotowych petycji należy uwzględniać również aspekt ekonomiczny, który przesądził o wyborze koncepcji przewidującej jednostronną wycinkę drzew.

Grzegorz Trocha, członek komisji poinformował, że budowa ścieżki pieszo-rowerowej jest wynikiem społecznych oczekiwań i przed przystąpieniem do jej realizacji należało poinformować mieszkańców o projektowanym przebiegu trasy i konieczności wykupu gruntów lub wycinki drzew. Wyraził przekonanie, że mieszkańcy zabiegający o wybudowanie ścieżki, nie byliby przeciwni wykupowi gruntów umożliwiającemu jej wybudowanie z zachowaniem istniejącego drzewostanu. Dodał, że przed rozpoczęciem budowy kolejnego etapu tej inwestycji warto byłoby przedstawić mieszkańcom koncepcję budowy ścieżki poza liną drzew.

Bartłomiej Kaczmarzewski odniósł się do sugestii i pytań zgłaszanych przez członków komisji:

Decyzję o podjęciu działań zmierzających do budowy ścieżki pieszo-rowerowej podjęto na wniosek sołtysów wsi: Gutowo Małe, Kleparz i Grzybowo wnioskujących w imieniu mieszkańców o wybudowanie ścieżki w celu poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Z uwagi na zamknięcie pobliskiego przejazdu kolejowego średnie dobowe natężenie ruchu w Gutowie Małym spadło do 3500 pojazdów (około 5000 pojazdów/dobę według pomiarów z 2015 r.). Projekt dotyczący realizacji przedmiotowej inwestycji został opracowany w 2016 r., a informacja o planowanej budowie ścieżki pieszo-rowerowej została rozpowszechniona za pośrednictwem lokalnych mediów (każdy mieszkaniec mógł zapoznać się z dokumentacją projektową). Petycje zostały złożone w momencie, gdy zarządca drogi dysponował już wszystkimi niezbędnymi pozwoleniami i zezwoleniami, a także podpisał umowę na dofinansowanie inwestycji i umowę z wykonawcą na jej realizację. Osoby popierające budowę ścieżki pieszo-rowerowej zgodnie z projektem przewidującym wycinkę drzew to mieszkańcy okolicznych miejscowości, czyli potencjalni użytkownicy tej ścieżki, natomiast petycję w sprawie zachowania drzewostanu podpisały również osoby spoza powiatu wrzesińskiego, województwa, a nawet osoby mieszkające poza granicami Polski. Zastosowanie kostki bezfazowej przy budowie ścieżki pieszo-rowerowej umożliwi jej łatwe przełożenie w przypadku uszkodzenia nawierzchni lub konieczności montażu przyłączy sieci uzbrojenia terenu. Wybudowanie ścieżki pieszo-rowerowej poza linią drzew związane jest z uzyskaniem zezwolenia na realizację inwestycji drogowej pozwalającego na wykupienie gruntów, takie postępowanie podlega procedurze odwoławczej przez strony zainteresowane np. przez przeciwników wykupu gruntów. Zmiana koncepcji realizacji kolejnych etapów budowy ścieżki tj. wybudowanie jej poza linią drzew wiązałaby się z koniecznością wykonania nowego projektu, uzyskaniem nowych uzgodnień i pozwoleń, a to generuje kolejne koszty. Wykonanie dodatkowych nasadzeń drzew będzie możliwe, jeśli pozwoli na to szerokość pasa drogowego, który pozostanie po wybudowaniu ścieżki pieszo-rowerowej, wykonanie nasadzeń zastępczych w zakresie ilości, rodzaju i miejsca wskazuje decyzja burmistrza Wrześni. Dodatkowo drzewa mogą być posadzone poza ścieżką w ramach innych decyzji nakazujących wykonanie nasadzeń bez wskazania konkretnych miejsc.

Podsumowując swoją wypowiedź Bartłomiej Kaczmarzewski zaznaczył, że nie jest zwolennikiem wycinki drzew, ale jego zadaniem jest realizowanie określonej inwestycji, która w przypadku tak bliskiego usytuowania drzew przy krawędzi jezdni i wąskim pasie drogowym, nie może być wykonana bez jednostronnej wycinki drzew.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego Komisja Skarg, Wniosków i Petycji sformułowała wnioski w sprawie petycji mieszkańców powiatu wrzesińskiego dotyczących budowy ścieżki pieszo-rowerowej przy drodze powiatowej nr 2162P na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo uznając, że:

  1. postulaty Stowarzyszenia Projekt Września o zachowanie istniejącego drzewostanu z uwagi na jego wartości historyczne i kulturowe oraz pozytywne oddziaływanie na środowisko są zasadne,
  2. postulaty o poprawę bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego zgłoszone przez mieszkańców miejscowości, przez które będzie przebiegała projektowana ścieżka pieszo-rowerowa są również zasadne,
  3. zarządca drogi realizuje budowę ścieżki pieszo-rowerowej w określonych warunkach terenowych i z uwzględnieniem aspektu ekonomicznego, czynniki te miały znaczący wpływ na przyjęcie do realizacji koncepcji przewidującej wycinkę drzew,
  4. petycje zostały złożone w toku zaawansowanego procesu inwestycyjnego, wykonawca zobowiązał się do wykonania określonego przedmiotu umowy i przeprowadził jednostronną wycinkę drzew, bez której nie byłoby możliwe przystąpienie do realizacji kolejnych etapów inwestycji.

Komisja Skarg, Wniosków i Petycji uwzględniając stan faktyczny i prawny w momencie złożenia rozpatrywanych petycji i biorąc pod uwagę zaawansowany proces inwestycyjny i przeprowadzoną wycinkę drzew:

  1. rekomenduje uznanie petycji w sprawie zachowania istniejącego drzewostanu przy drodze powiatowej nr 2162P na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo za bezprzedmiotową,
  1. rekomenduje uznanie za zasadną petycję wielokrotną w sprawie realizacji inwestycji polegającej na budowie ciągu pieszo-rowerowego przy drodze powiatowej nr 2162P na odcinku Gutowo Małe – Grzybowo zgodnie z projektem.

Mając na uwadze wszystkie zgłaszane postulaty Komisja rekomenduje wykonanie dodatkowych nasadzeń zastępczych w pasie drogowym poza budowaną ścieżką pieszo-rowerową oraz ochronę i pielęgnację zadrzewienia pod drugiej stronie jezdni.

Komisja Skarg, Wniosków i Petycji uznała, że przy planowaniu kolejnych inwestycji na drogach powiatowych należy informować mieszkańców o możliwości zapoznania się z dokumentacją projektową i założonymi rozwiązaniami technicznymi.

 

Pkt 3.3 Rozpatrzenie petycji w sprawie wykonania przebudowy odcinka ulicy Średzkiej w Targowej Górce.

Przewodniczący komisji odczytał petycję w sprawie wykonania przebudowy u. Średzkiej w Targowej Górce, która wpłynęła do Starostwa Powiatowego w dniu 23 grudnia 2019 r. Podmiotem wnoszącym petycję jest sołtys wsi, który w imieniu mieszkańców wnioskuje również o wyjaśnienie:

  1. dlaczego realizacja przedmiotowej inwestycji nie została wykonana w 2018 r. mimo obietnic składanych mieszkańcom,
  2. dlaczego środki zabezpieczone na ten cel zostały przeznaczone na realizację inwestycji na drodze powiatowej o przebiegu Mała Górka – Targowa Górka,
  3. kiedy jest planowane wykonanie przebudowy ulicy Średzkiej w Targowej Górce.

Przewodniczący komisji odczytał stanowisko zarządcy drogi w sprawach będących przedmiotem złożonej petycji:

Decyzją Zarządu Powiatu oszczędności finansowe powstałe w 2018 r. zostały przeznaczone na realizację rozpoczętych już inwestycji drogowych w gminie Nekla w ciągu dróg powiatowych nr 2933P Nekla – Mystki i nr 2932P Zasutowo – Targowa Górka. Z uwagi na zły stan ulicy Średzkiej w Targowej Górce zarządca drogi deklaruje dążenie do realizacji tego zadania w kolejnych latach.

Petycja i stanowisko zarządcy drogi znajdują się pod nr. sprawy SOR.0005.12.2019 w Referacie Kontroli, Obsługi Rady i Zarządu.

Przewodniczący komisji wyjaśnił, że przedmiotowy odcinek drogi powiatowej nr 3665P Orzeszkowo – granica powiatu – Targowa Górka jest długości 2860 mb. Zaznaczył, że odcinek początkowy od granicy powiatu wrzesińskiego o długości około 400 mb jest w najgorszym stanie technicznym z licznymi dziurami i spękaniami. Średnie dobowe natężenie ruchu wynosi 320 pojazdów.

Bartłomiej Kaczmarzewski zaznaczył, że corocznie liczne nakłady finansowe są przeznaczane na naprawę odcinka ulicy Średzkiej będącego w najgorszym stanie technicznym. Zaznaczył, że w 2018 r. zarządca drogi rozważał remont tego właśnie odcinka z powstałych oszczędności, jednak z uwagi na etapowanie zadań inwestycyjnych w gminie Nekla zdecydował o przeznaczeniu środków na kontynuację prac na odcinku Mała Górka – Targowa Górka. Nadmienił, że 0,5 km przebudowanej wówczas drogi w dalszym ciągu wymaga naprawy. Podkreślił, że biorąc pod uwagę stan dróg powiatowych każdy wniosek o przebudowę, naprawę czy remont jest zasadny.

Paweł Skrzypczak uznał, że przedmiotem rozpatrywanej petycji nie jest żądanie przebudowy ulicy Średzkiej w Targowej Górce, a wskazanie powodów niezrealizowania tej inwestycji w 2018 r. Zaznaczył, że zasadniczą treść petycji stanowią pytania o wyjaśnienie przyczyn niepodjęcia konkretnych działań.

Mikołaj Kubiaczyk zauważył, że składający petycję na wstępie wnioskuje o przebudowę ulicy Średzkiej, a dopiero w dalszej kolejności wnosi o udzielenie odpowiedzi na wymienione powyżej pytania.

Maciej Handkiewicz zaznaczył, że w petycji zostało poruszonych kilka kwestii i do każdej z nich należy się odnieść w uzasadnieniu do projektu uchwały. Zauważył, że zarządca drogi zdecydował o kontynuacji inwestycji drogowej w innej miejscowości, gdyż środki finansowe są niewystarczające, by przeprowadzać remonty w kilku miejscach. Podkreślił, że biorąc pod uwagę całą treść petycji, zgłoszone w niej postulaty nie są zasadne, bo zarządca drogi podjął słusznie decyzję o realizacji kolejnego etapu już rozpoczętej inwestycji na innej drodze powiatowej w gminie Nekla.

Odnosząc się do wszystkich kwestii zgłoszonych w petycji Komisja uznała, że:

  1. przebudowa ulicy Średzkiej jest konieczna ze względu na zły stan nawierzchni, jednak jej  wykonanie zależy od możliwości finansowych powiatu wrzesińskiego w następnych latach,
  2. zarządca drogi mając na uwadze efektywną realizację inwestycji drogowych podjął finansowo i społecznie uzasadnioną decyzję o przeznaczeniu zaoszczędzonych środków na kontynuację inwestycji drogowych rozpoczętych na terenie gminy Nekla,
  3. postulaty dotyczące wskazania przyczyn niezrealizowania tej inwestycji mimo składanych obietnic i zabezpieczenia środków są nieuzasadnione, gdyż stanowią jedynie przejaw niezadowolenia z braku oczekiwanej zmiany.

Komisja Skarg, Wniosków i Petycji wnioskowała o opinię radcy prawnego z uwagi na wątpliwości dotyczące określenia sposobu załatwienia wszystkich spraw będących przedmiotem rozpatrywanej petycji.

 

Pkt 4 Sprawozdanie z działalności komisji w 2019 r.

Komisja Skarg, Wniosków i Petycji przyjęła jednomyślnie sprawozdanie z działalności komisji w 2019 r.

Sprawozdanie stanowi załącznik nr 2 do protokołu.

 

W pkt. Sprawy bieżące członkowie komisji nie podjęli dyskusji.

 

Na tym protokół zakończono i po zapoznaniu się z jego treścią podpisano.

 

Przewodniczący komisji

Mikołaj Kubiaczyk

 

Protokołowała:

Natalia Kowalczyk-Jakubowska

drukuj (Protokół nr 13 / 2020)

Adres

Starostwo Powiatowe we Wrześni

ul. Chopina 10
62-300 Września

Kontakt

Dane kontaktowe

tel. +48 61 640 44 44

e-mail: starostwo@wrzesnia.powiat.pl

epuap: /pwrzesinski/skrytka

Godziny

Godziny urzędowania

Poniedziałek       8:00 – 16:00

Wtorek - piątek  7:00 – 15:00

Standardy i wytyczne

Stopka strony

w górę
Ułatwienia dostępu        Przeczytaj deklarację dostępności
Rozmiar czcionki
Wersja o wysokim poziomie kontrastu
Przełącz się na widok strony o wysokim kontraście.
Powrót do domyślnej wersji strony zawsze po wybraniu linku "Graficzna wersja strony" znajdującego się w górnej części witryny.